Testament. Rzecz o Świętej Edith Stein | premiera autorskiego spektaklu Teatru A

W 133. rocznicę urodzin patronki Europy – św. Teresy Benedykty od Krzyża zaplanowano premierę autorskiego przedstawienia w wykonaniu Teatru A. Sceną tego niezwykłego wydarzenia będą klimatyczne Ruiny Teatru Victoria.

PREMIERA

11 października 2024, g. 11.00 | prapremiera dla szkół | Ruiny Teatru „VICTORIA” w Gliwicach

12 października 2024, g.19:00

Przygotowaniami do premiery spektaklu – poświęconego postaci św. Teresie Benedykcie od Krzyża – rozpoczyna się 29. sezon artystyczny nieprzerwanej działalności Teatru A z Gliwic. Lata aktywności dokumentowane są kolejnymi premierami przedstawień (tych w repertuarze ponad pięćdziesiąt), wydarzeniami o charakterze artystycznych „eventów”, działaniami z zakresu edukacji artystycznej, społecznej, profilaktycznej (w ścisłej współpracy ze Stowarzyszeniem Kulturalnym Pro – Scenium z Gliwic). Przez blisko trzy dekady Teatr A gościł na deskach scenicznych (i placach – w widowiskach plenerowych) większości polskich miast i miejscowości oraz w kilkunastu krajach europejskich. Ten sezon artystyczny rozpoczyna skupiona praca nad przedstawieniem, które premierę będzie miało w Gliwicach.

Praca nad „Testamentem…” ma swoją dłuższą historię, rozpiętą między znaczącymi rocznicami – daty tragicznej śmierci i szczęśliwą datą narodzin tej wybitnej Postaci.

W 2022 r. przypadała 80-ta bolesna rocznica śmierci w komorze gazowej KL Auschwitz – Birkenau Edith Stein (9 sierpnia 1942 r.), znanej również jako  Św. Teresa Benedykta od Krzyża. Wtedy, przed dwoma laty, uprzedzając rocznicę, powstał scenariusz oraz ilustracja muzyczna planowanego przedstawienia. Na realizację premiery przyszło jednak jeszcze poczekać – ostatecznie patronować jej będzie kolejna, 133-cia rocznica urodzin Edith i będzie miała miejsce 12 października 2024 r. na scenie Ruin Teatru „Victoria” w Gliwicach; na scenie, która pozostaje, z tytułu podejmowanych tu wcześniej niezwykłych realizacji, szczególnie ważna dla gliwickiej grupy.

Wśród miejsc nieobojętnych w biografii Edith – wybitnej myślicielki, filozofki, pedagożki – wykładowczyni, wreszcie, po konwersji na rzymski katolicyzm, karmelitańskiej mniszki oraz świętej Kościoła, po kanonizacji przez Papieża Jana Pawła II w 1998 r. – obok Wrocławia i Lublińca znajdują się również Gliwice (miasta wymieniane w autobiografii, pozostające obecnie w granicach Polski, dla których postać Edith Stein staje się wspólną „duchową spuścizną”). To tutaj rodzina ze strony ojca mieszkała do połowy XIX w., a ojciec Siegfried Stein zmarł w 1893 r., gdy Edith miała niecałe dwa lata. Nic zatem dziwnego, że Gliwice pojawiają się w czułych wspomnieniach przyszłej wybitnej myślicielki.

„Pamiętam, że [moja matka] trzymała mnie w ramionach, gdy od nas odjeżdżał w podróż, z której nie miał już wrócić żywy. Stałam się dla niej testamentem ojca”

(Aus dem Leben einer jüdische Familie. Das Leben Edith Stein: Kindheit und Jugend; s.47 Uitgeverij De Moas et Waler – Verlag Herder; Druten-Freiburg; Vienne 1985 (w tłum. Grzegorz Przewłocki [w:] Curtine-Denamy Trzy kobiety w dobie ciemności (Edith Stein, Hannah Arendt, Simone Weil); Świat Książki; W-wa 2012 r.; s.20) – to jedno zdanie, cytowane za autobiografią „Dzieje pewnej rodziny żydowskiej” dało Twórcom impuls do myślenia o życiu Edith Stein jako o tytułowym Testamencie, do wypełnienia którego przychodzi nam dorastać…

”Testament” w tytule – tłumaczony również jako „przymierze” – to przyczynek do myślenia o życiu i postawie Edith Stein, która wychowana w rodzinie żydowskiej (ortodoksyjna matka pochodziła wszak z Lublińca, ważnego ośrodka chasydyzmu) w młodzieńczym wieku deklarowała przemyślany głęboko ateizm, by ostatecznie przyjąć chrzest w Kościele Katolickim i wybrać życie zakonne – tym samym niejako w życiu dopełniając Stary Nowym Testamentem; do końca pozostając wierna sobie, co podkreślił Jan Paweł II w słowach homilii w trakcie kanonizacji mniszki:

Święta Teresa Benedykta od Krzyża zrozumiała, że miłość Chrystusa i wolność człowieka przenikają się ze sobą, ponieważ miłość i prawda pozostają w wewnętrznym związku.

Poszukiwanie prawdy i przekładanie jej na miłość nie pozostają w sprzeczności. Ona zrozumiała, że prawda i miłość są wzajemnie sobie potrzebne.

Przygotowywane przedstawienie to w pełni autorskie, muzyczne przedstawienie, świadomie sięgające do formy misterium (w nawiązaniu również do terminu z historii teatru, rzecz jasna – we współczesnym przetworzeniu, nie roszcząc pretensji do rekonstrukcji historycznej), które tyleż popularyzuje biografię Edith Stein, co przygląda się szerzej owej wierności świadka, wierności niesionej ostatecznie aż do komory gazowej, przymierza – obietnicy „czegoś więcej”…

W tym znaczeniu artyści Teatru A nawiązują do „swojej artystycznej drogi”, podejmując się od lat opowiadania na deskach teatru historii/biografii trudnych, bolesnych, tragicznych – domagających się jednak „mistycznego horyzontu”, by próbować rozumieć inny porządek, dla którego również ofiara Edith Stein – Świętej Teresy Benedykty od Krzyża nabiera głębokiego sensu.

Autor tekstu: Leszek Styś

Scenariusz; reżyseria: Leszek Styś

Kompozycja, aranżacja muzyczna: Jacek Dzwonowski

Obsada:

Angelika Chirowska

Małgorzata Grund – Bismor

Magdalena Kocur

Grażyna Styś

Gościnnie:

Klaudiusz Kaufmann

Mateusz Styś